Recent mocht ik 30 basisschooldirecteuren van een stichting inspireren om nóg bewuster en beter met aan de slag te gaan met OR2. Zoals je mogelijk weet is dit één van de 17 standaarden van de inspectie, die gaat over de onderwijsresultaten op het gebied van sociale en maatschappelijke competenties. We hadden een mooie morgen, met veel eyeopeners en casussen. Iedereen was zich aan het eind van de morgen ervan bewust: we doen goede dingen, maar er is nog veel winst te behalen! Met de handvatten die ik ze aanreikte, zijn ze aan de slag gegaan met hun team.

Wat vraagt de inspectie?

Veel scholen blijken zich niet te realiseren dat het niet genoeg is om sova op je rooster te hebben staan en/of een sova-methode te volgen.
Toen in 2017 de inhoud van deze standaard is aangepast, gaf dat meer vrijheid aan scholen: je hoeft niet meer een instrument te gebruiken uit een voorgeschreven lijstje en aan te tonen dat je de minimumscores haalt. De andere kant is dat de overheid nu meer verantwoordelijkheid bij de school legt: ken je je populatie? Wat zijn doelen die voor jóuw leerlingen relevant zijn? Welke norm hanteer je als school? Hoe breng je periodiek in kaart of je die norm haalt en wat doe je als je niet tevreden bent? Heeft het werken aan sociaal-emotionele doelen een structurele plaats in de kwaliteitscyclus?

Waarderingskader regulier onderwijs (inclusief sbo):

Waarderingskader so/vso:

Zelfscan: waar sta je nu? Waar wil je heen?

Vaak start ik zo’n bijeenkomst met het laten invullen van een zelfscan.
De hele bijeenkomst houden we hem bij de hand en verkennen we hoe je aan dit punt zou kunnen werken. Onder andere door het goed benutten van de mogelijkheden van Zien!

Geef jezelf een cijfer op een schaal van 1-10 voor de volgende thema’s.
Geef ook aan wat de gewenste situatie is volgens jou.

1. We weten aan welke sociale competenties we willen werken bij onze leerlingen en wat de relevantie ervan is. 
2. We hebben zicht op welke vaardigheden leerlingen daadwerkelijk laten zien. 
3. We hebben een norm waar we de resultaten mee vergelijken.
4. We hebben zicht op de veiligheidsbeleving van onze leerlingen. 
5. We werken planmatig aan het versterken van de sociale competenties en een positief en sociaal veilig leer- en leefklimaat. 
6. We betrekken altijd ouders en leerlingen erbij als we gaan werken aan sociale competenties en een positief en sociaal veilig leer- en leefklimaat. 
7. We hebben een samenhangend en doordacht beleid.

Maatschappelijk competenties/burgerschap

Wil je als school een kapstok voor het werken aan maatschappelijke competenties? Overweeg dan om de volgende indeling te gebruiken. Je kunt alles wat je nu al doet hier een plaats in geven en je ziet dan waar witte vlekken zitten. Als team ga je vervolgens bepalen hoe je daar alsnog invulling aan gaat geven.

In dit wetenschappelijke artikel van Ten Dam, Geijsel, Reumerman & Ledoux (2010) wordt de tabel gepresenteerd met definities die houvast geven.

Doorontwikkeling Zien!

Binnen Zien! zijn we bezig om maatschappelijke/burgerschapscompetenties explicieter een plaats te geven. Binnen het huidige Zien! worden de Zien!aspecten vertaald in doelen en handelingssuggesties in de context ‘omgaan met bekende leeftijdgenoten en volwassenen’.

Door in het nieuwe Zien! ook ontwikkelpunten en handelingssuggesties toe te voegen voor de context ‘omgaan met onbekenden’, wordt concrete invulling gegeven aan hoe je als school leerlingen kunt voorbereiden op het functioneren volgens de basiswaarden van democratische rechtsstaat.

Zie ook het artikel ‘burgerschap in het nieuwe Zien!’.

Wil jij ook aan de slag met je team? Graag denken we met je mee over inspirerende werkvormen om samen te werken aan bewustwording, beleid vaststellen, maar vooral om te komen tot concrete uitwerking in lessen, en de mogelijkheden te benutten die zich dagelijks voordoen.