Risicomanagement: in 6 stappen van beleid naar uitvoering 

Als schoolleider of bestuurder heb je dagelijks te maken met keuzes die invloed hebben op de kwaliteit van het onderwijs en de continuïteit. Risicomanagement helpt je om bewust om te gaan met onzekerheden en mogelijke bedreigingen en daarmee meer ruimte te creëren voor goed onderwijs.

Risicomanagement draait om het herkennen, beoordelen en beheersen van risico’s die de doelen van het bestuur of de school kunnen beïnvloeden. Denk aan financiële risico’s, personele uitdagingen, of externe factoren zoals wetgeving. Het is geen eenmalige actie, maar een continu proces dat je regelmatig evalueert en bijstuurt. De Inspectie van het Onderwijs voert voor elk bestuur en elke school minstens één keer per jaar een analyse uit om mogelijk ongewenste situaties te voorkomen.

In dit artikel nemen we je mee in de stappen die belangrijk zijn bij risicomanagement en vertellen je hoe je dit met Schoolkwaliteit gestructureerd kan aanpakken.

De zes stappen van Risicomanagement

Stap 1: Standaard vaststellen
Kies een thema waarop je je als bestuur of school met risicomanagement op wilt richten, zoals bijvoorbeeld personeelsbeleid, financiën of kwaliteit. Dit vormt de basis voor verdere analyse.

Stap 2: Visie formuleren
Bepaal hoe de organisatie of school kijkt naar het gekozen thema. Wat is het gewenste toekomstbeeld?

Stap 3: Doelen bepalen
Stel concrete, meetbare en merkbare doelen op die passen bij de visie. Deze doelen geven richting aan het beleid en maken het mogelijk om risico’s te toetsen.

Stap 4: Risico’s signaleren
Breng in kaart welke risico’s het behalen van de doelen kunnen bedreigen. Dit gebeurt op basis van vragenlijsten, omgevingsanalyse en kans-impactanalyses.

Stap 5: Beheersmaatregelen ontwikkelen
Ontwerp strategieën en acties om de gesignaleerde risico’s te verkleinen of te voorkomen. Denk aan preventieve en corrigerende maatregelen.

Stap 6: Maatregelen uitvoeren
Zet de gekozen beheersmaatregelen daadwerkelijk in gang. Zorg voor duidelijke taakverdeling en planning.

Uiteraard volg en en evalueer je de effecten van de maatregelen. Worden de risico’s daadwerkelijk beheerst? Pas indien nodig het beleid aan.

Risicomanagement binnen Schoolkwaliteit

Risicomanagement is een module die beschikbaar is in Onsbeleidsplan en Mijnschoolplan voor alle gebruikers van de pakketten Schoolontwikkeling (bovenschools). Deze module wordt ondersteund door vragenlijsten binnen WMK(-BM). Hiermee wordt het mogelijk om risico’s niet alleen te signaleren, maar daarnaast mee te nemen in de reguliere kwaliteitscyclus van het bestuur en de school. Onderstaand schema laat je zien hoe Schoolkwaliteit je ondersteunt bij iedere stap.

Stap Risicomanagement	WMK(-BM)	Onsbeleidsplan/Mijnschoolplan
1. Vaststellen van een standaard	Thematische vragenlijsten	Standaarden selecteren
2. Vaststellen van een visie		Voorbeeldteksten en paragrafen
3. Vaststellen van doelen		Doelen koppelen aan visie
4. Signaleren van risico’s	Vragenlijsten op bestuurs- en schoolniveau	Automatische koppeling met WMK(-BM) en kans-impactanalyse
5. Ontwikkelen van maatregelen		Frame voor maatregelen
6. Uitvoeren van maatregelen		Planning en taakverdeling (uitzetten in werkgroepen)
Monitoren van resultaten		Monitoring en rapportage

Maak voortdurend keuzes

Tenslotte geven we nog een (belangrijke) tip: maak voortdurend weloverwogen keuzes. Wat heeft prioriteit? Welke oplossing heeft het meeste effect op de kwaliteit van de organisatie? Welke oplossing voorkomt de meeste schade?

Ook aan de slag met risico’s?

Besturen en scholen die op een gestructureerde wijze aan de slag willen gaan, kunnen binnen schoolontwikkeling bovenschools of schoolontwikkeling in de volgende volgorde aan de slag om te zorgen voor goed functionerend risicomanagement:

• Stel vast wat risicomanagement is
• Bepaal de urgentie
• Stel de standaarden (thema’s) vast voor risicomanagement
• Scoor de vragenlijsten met behulp van WMK (eventueel een selectie die past bij de gekozen standaarden, zie stap 3)
• Analyseer de rapportage(s)
• Bespreek de uitkomsten met de stakeholders
• Geef invulling aan de module op OBP of MSP
• Bespreek de rapportage met de stakeholders
• Ga aan de slag met de gesignaleerde risico’s

Alle trainingen over schoolkwaliteit van Bos Onderwijs Consultancy vind je op het Kennisplein.