Van data naar didactiek: werken aan beter onderwijs met Focus PO META
Nicolette Seuren is tactisch en strategisch adviseur onderwijs en kwaliteit bij Dynamiek Scholengroep, een netwerk van 17 basisscholen in Noord-Limburg. Vanuit haar rol ondersteunt ze scholen in Horst aan de Maas en Venray bij het versterken van onderwijskwaliteit. Toen binnen de scholengroep de behoefte ontstond om scherper te kijken naar onderwijsopbrengsten, op leerling-, school- én bestuursniveau, is in overleg met alle schooldirecteuren besloten om te gaan werken volgens de uitgangspunten van Opbrengstgericht Passend Onderwijs (OPO) en met Focus PO META, met zichtbaar resultaat.
‘Focus PO META geeft ons het overzicht dat we nodig hadden: wat zijn onze onderwijsopbrengsten, wat heeft daaraan bijgedragen en hoe vertalen we dat naar krachtig onderwijs in de klas?’
Een nieuwe kijk op onderwijsopbrengsten
‘De aanleiding om met Focus PO META te starten, was een groeiende zorg over onze onderwijsopbrengsten. We wilden beter begrijpen wat onze data ons eigenlijk vertelt. Ook was er behoefte aan een gezamenlijke taal, een gedeeld kader en een andere manier van kijken naar onderwijskwaliteit. Niet alleen voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben of meerbegaafd zijn, maar juist ook voor de middengroep. We wilden zicht krijgen op het geheel, zodat we ons onderwijs beter konden afstemmen op wat kinderen écht nodig hebben. Met als doel om met alle scholen binnen ons bestuur de professionele dialoog te voeren over onderwijsopbrengsten.’
Van eerste kennismaking naar overtuiging
‘Mijn eerste live kennismaking met Focus PO META was tijdens een scholingsdag in Utrecht. Ik reed erheen met enige scepsis – ik werk al jaren in het onderwijs dus ik was benieuwd of het me iets nieuws zou brengen. Maar na die dag was ik om. Ik kreeg inzicht in het grotere geheel: wat zijn onze onderwijsopbrengsten, wat heeft daaraan bijgedragen en hoe geef ik mijn onderwijs daar vervolgens op vorm? Ik werd enthousiast en begon het te delen met collega’s binnen mijn bestuur en de themagroep ‘Onderwijskwaliteit’.’
Gezamenlijke uitgangspunten én ruimte voor eigenheid
‘De eerste stap was het gezamenlijk onderschrijven van de uitgangspunten. Al snel ontstond de behoefte aan verdere verdieping en scholing. Daarom is besloten het traject met alle 17 scholen gezamenlijk te doorlopen. Directeuren en leden van de kwaliteitsteams volgden samen de scholing, waardoor niet alleen kennis werd vergroot, maar ook het gedeelde commitment werd versterkt. We zijn gestart met het formuleren van gezamenlijke uitgangspunten. Daarna volgde scholing voor alle 17 scholen. Die gezamenlijke basis was essentieel om met elkaar dezelfde taal te spreken en Focus PO META goed te begrijpen. Tegelijkertijd hebben we bewust ruimte gelaten voor eigen invulling per school. Iedere school is anders, en onze directeuren zijn integraal verantwoordelijk voor hun eigen onderwijspraktijk. Ik zeg altijd: we doen niet Focus PO, maar OPO – Opbrengstgericht Passend Onderwijs. Focus PO META is het middel. Het helpt ons om opbrengsten gezamenlijk te analyseren én om onderwijs op maat van de school te realiseren.
We zijn gaan verdiepen: hoe pak je dit aan op schoolniveau? Hoe zorg je dat het geen losstaand systeem is, maar echt onderdeel wordt van je onderwijsvisie? Die vragen hebben we samen beantwoord. En dat werkt. Een directeur zei laatst zelfs tegen mij: “Ik kijk in deze periode bijna dagelijks in Focus PO om te zien hoe het met alle scholen gaat.” Dat laat zien hoe stevig de gezamenlijke verantwoordelijkheid inmiddels is ingebed.’
Data als motor voor cyclisch verbeteren
‘Focus PO META geeft ons inzicht én richting. Directeuren hebben toegang tot de data en herkennen trends. We organiseren ‘grote schoolbesprekingen’ waarin we met het hele team analyseren wat het onderwijs heeft opgeleverd. Als we achterblijven op ambities maken we verbeterplannen op school- en groepsniveau. We evalueren tussentijds en sturen bij. Zo blijven we cyclisch verbeteren.
Daarnaast ondersteunt Focus PO META ons om passend onderwijs daadwerkelijk vorm te geven. Het helpt ons om scherp in beeld te brengen wat elk kind nodig heeft. We krijgen beter zicht op wat de zogenoemde ‘middengroep’ vraagt, én waar ruimte is om te versnellen of juist te vertragen. Zo bouwen we aan stevige onderwijsplannen die niet alleen inhoudelijk sterk zijn, maar ook gedragen worden door data, professionaliteit en gezamenlijke inzichten. Focus PO META biedt daarbij de structuur om deze plannen goed te onderbouwen en gericht te monitoren.’
Eén taal voor toetsresultaten: de VIX
‘Een groot voordeel van Focus PO META is dat het niet uitmaakt welke toets je gebruikt. Alles wordt omgerekend naar de VIX-score, een unieke vergelijkingsmaat, waardoor je appels met appels kunt vergelijken. Wij gebruiken bijvoorbeeld CITO Leerling in Beeld, terwijl op het tienercollege DIA-toetsen worden ingezet. Dankzij de VIX kunnen wij deze resultaten gemakkelijk met elkaar vergelijken en hebben we direct overzicht. Het werken met de VIX is voor sommige collega’s nog even wennen. Het is een nieuwe taal die we stap voor stap aan het leren zijn, maar we zien dat steeds meer scholen er vertrouwd mee raken.’
Draagvlak en scholing als sleutel tot succes
‘Het belangrijkste voor een succesvolle implementatie van Focus PO META is wat mij betreft draagvlak. Het commitment van directeuren en het kwaliteitsteam is cruciaal – als het daar niet gedragen wordt, wordt het lastig. Gezamenlijke scholing is vervolgens van grote waarde, zodat iedereen vanuit hetzelfde kader werkt en dezelfde taal spreekt. Daarna maak je samen afspraken over de kaders waarin je Focus PO META inzet, met voldoende ruimte voor eigen invulling per school. Die ruimte is essentieel om het echt passend te maken voor de werkwijze en context van elke school. Alleen dan wordt het geen systeem dat je ‘moet gebruiken’, maar een werkwijze die je als school omarmt. Zo is Focus PO META inmiddels geen losstaand instrument meer bij Dynamiek Scholengroep, maar een integraal onderdeel van hoe we samen werken aan beter onderwijs.’
